Bên cạnh mặt tích cực của việc xã hội hóa dịch vụ y tế, thực tế cũng tồn tại nhiều mặt trái, bất bình thường mà không ít người cho rằng đó là hiện tượng bỏ rơi quyền lợi người bệnh để phục vụ lợi ích cho một nhóm người.
Điển hình và mới nhất là tại Bệnh viện đa khoa (BVĐK) Hoài Đức (H.Hoài Đức, TP.Hà Nội). Bên cạnh tố cáo gian lận xét nghiệm, nhiều bác sĩ còn tố cáo có những dấu hiệu lợi ích nhóm ở bệnh viện (BV) này.
1- Máy công “đắp chiếu”, máy tư chạy “tẹt ga”
Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, tháng 12.2011 và tháng 8.2012, BVĐK Hoài Đức lần lượt tiếp nhận 3 thiết bị của Công ty cổ phần dược phẩm Hà Tây (Công ty dược Hà Tây), gồm máy huyết học, máy phân tích nước tiểu và máy sinh hóa máu bán tự động. Trước đó, BV này đã được trang bị bằng ngân sách nhà nước 2 máy huyết học và 1 máy sinh hóa máu bán tự động mới 100%. Tuy nhiên, các máy của BV dù được coi là loại xịn, do Đức sản xuất không hiểu vì sao luôn trong tình trạng hoạt động tậm tịt và bị “đắp chiếu”.
| Sự thiếu minh bạch trong việc mua sắm máy móc cho BV, để máy móc “đắp chiếu” cũng như việc cho Công ty dược Hà Tây lắp đặt máy và bán hóa chất là những biểu hiện của lợi ích nhóm gây ảnh hưởng đến cán bộ nhân viên trong BV cũng như quyền lợi của người bệnh, cần phải được làm rõ Trích đơn nhóm cán bộ bác sĩ BVĐK Hoài Đức gửi cơ quan báo chí |
Cùng với việc máy nhà nước nằm “đắp chiếu” hoặc hoạt động tậm tịt thì máy móc mượn của Công ty dược Hà Tây được đưa vào khu vực xét nghiệm ngoại trú, là nơi chiếm 97% khối lượng công việc xét nghiệm của toàn BV.
Để làm rõ hơn việc cho mượn máy, PV Thanh Niên đã có buổi tiếp xúc với Công ty dược Hà Tây. Điều bất ngờ là người đại diện của công ty này cho biết một số máy công ty không có mà phải đi thuê từ nơi khác với giá hàng chục triệu đồng để cho BVĐK Hoài Đức… mượn. Câu hỏi đặt ra là vì sao Công ty dược Hà Tây lại tốt đến mức sẵn sàng đi thuê máy rồi đem cho BVĐK Hoài Đức mượn?
Bán hóa chất và đưa phong bì
Theo bà Hoàng Thị Nguyệt, cán bộ Khoa Xét nghiệm BVĐK Hoài Đức, một trong những người đứng đơn tố cáo những sai phạm tại BVĐK Hoài Đức, thì bản chất việc mượn máy, lắp đặt tại BVĐK Hoài Đức là nhằm để sử dụng hóa chất do Công ty dược Hà Tây cung cấp. Làm việc với PV Thanh Niên, đại diện Công ty dược Hà Tây cho biết trong 2 năm 2011-2012, công ty này đã trúng thầu tổng cộng hơn 1 tỉ đồng hóa chất cung cấp cho BVĐK Hoài Đức. Giải thích nghịch lý đi thuê máy cho người khác mượn, vị đại diện cho công ty này nói là để… chiều theo ý khách hàng.
Theo nhiều bác sĩ BVĐK Hoài Đức, cùng với việc lắp đặt 2 máy huyết học và phân tích nước tiểu, Khoa Xét nghiệm đã được cung cấp các loại hóa chất có tên là Stronalyso, Cellclean, Cellpack, Mission để phục vụ cho máy hoạt động. Các loại hóa chất này không thuộc loại hóa chất do bộ phận chuyên môn dự trữ thực tế và không giống các loại hóa chất thường dùng trước đây. “Chúng tôi có hỏi thì được lãnh đạo trả lời hóa chất được cung cấp theo máy, tức máy nào thì phải dùng theo hóa chất đó”, một bác sĩ cho biết. Đáng chú ý, trong khi một số bác sĩ Khoa Xét nghiệm phản ứng vì hóa chất do Công ty dược Hà Tây cung cấp có chất lượng không ổn định thì có người bắn tiếng sẽ trích “phần trăm” trên cơ sở lượng hóa chất được tiêu thụ.
Bà Hoàng Thị Nguyệt cho biết, vào ngày 13.11.2012, trong lúc bà đang được giao phụ trách Khoa Xét nghiệm do trưởng khoa đi vắng thì được một nam nhân viên Công ty dược Hà Tây đưa cho một phong bì và nói: “Đây là phần trăm dành cho chị”. “Trước tập thể khoa, chúng tôi bóc ra đếm được 5,1 triệu đồng và 1 mảnh giấy ghi số hóa chất để tiêu thụ”, bà Nguyệt cho hay. Theo một số bác sĩ BVĐK Hoài Đức, việc đơn vị lắp đặt máy đưa phong bì không chỉ một lần, ngoài cán bộ thì lãnh đạo khoa phòng được đưa riêng.
Trao đổi với PV Thanh Niên, đại diện cho Công ty dược Hà Tây cho biết việc đưa tiền cần chờ kết luận của cơ quan điều tra, nhưng công ty đã tạm đình chỉ công tác đối với cán bộ được phản ánh là đưa tiền “phần trăm” kể trên. Theo vị này, việc đưa tiền là vi phạm pháp luật, trái với quy định của công ty.
“Sự thiếu minh bạch trong việc mua sắm máy móc cho BV, để máy móc “đắp chiếu” cũng như việc cho Công ty dược Hà Tây lắp đặt máy và bán hóa chất là những biểu hiện của lợi ích nhóm gây ảnh hưởng đến cán bộ nhân viên trong BV cũng như quyền lợi của người bệnh, cần phải được làm rõ”, nhóm cán bộ bác sĩ BVĐK Hoài Đức kiến nghị trong đơn gửi cơ quan báo chí.
| Không phải cá biệt Năm 2009, tại BV K, PV Thanh Niên từng phát hiện vụ việc tương tự. Theo đó, BV K được ngân sách đầu tư 1,4 triệu USD để mua máy gia tốc, kèm theo khoảng 60.000 USD/năm để duy tu, bảo dưỡng. Sau khi đi vào hoạt động, bình quân một ngày chiếc máy điều trị cho khoảng 150 bệnh nhân. Để giảm tải bệnh nhân và thực hiện xã hội hóa, BV K đã liên kết với doanh nghiệp bên ngoài lắp thêm một máy khác. Tuy nhiên, sau khi có máy của doanh nghiệp thì máy của nhà nước liên tục hỏng hóc và hoạt động cầm chừng khiến bệnh nhân phải điều trị bằng máy tư nhân. Theo quy định, bệnh nhân sử dụng máy nhà nước không mất tiền, nhưng sử dụng của tư nhân thì người có bảo hiểm y tế phải nộp khoảng 13 triệu đồng/đợt điều trị; không có thì phải chi khoảng 26 triệu đồng (!?). Sau khi báo đăng, Bộ Y tế đã vào cuộc chấn chỉnh tình trạng này ở BV K. |
===oOo===
2- Mâu thuẫn ăn chia, người bệnh lãnh đủ
Đầu tháng 8.2013, gần chục người mặc trang phục y bác sĩ cầm băng rôn phản đối trong khuôn viên Bệnh viện Thanh Nhàn, Hà Nội. Cách đó 5 tháng, giám đốc đương nhiệm bệnh viện này bị giang hồ vác dao truy sát đẫm máu.
Hai sự việc khác nhau nhưng có liên quan đến việc liên doanh liên kết giữa bệnh viện (BV) với một số doanh nghiệp trong việc lắp đặt các thiết bị y tế phục vụ khám chữa bệnh.
| Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, với hàng chục loại máy móc thiết bị của Công ty ĐY33 liên kết với BV Thanh Nhàn là tài sản không chỉ của doanh nghiệp mà còn là cổ phần của khoảng 60 bác sĩ đang làm việc tại BV Thanh Nhàn và Bạch Mai. |
Ngày 9.8.2013, Tòa phúc thẩm TAND tối cao bác đơn kháng án, tuyên y án sơ thẩm đối với 4 bị cáo trong vụ truy sát ông Đào Quang Minh, Giám đốc BV Thanh Nhàn.
Theo hồ sơ, bản chất của vụ việc là do xung đột về lợi ích trong hoạt động xã hội hóa y tế. Theo đó, Nguyễn Quang Đạt nguyên là Giám đốc Công ty TNHH dịch vụ y tế (gọi tắt là Công ty ĐY33). Từ những năm 2005, Đạt là người đại diện pháp luật cho Công ty ĐY33 ký hợp đồng liên kết liên doanh với BV Thanh Nhàn về một số dịch vụ xe tang lễ và máy móc thiết bị khám chữa bệnh. Theo thỏa thuận giữa hai bên, đối với dịch vụ tang lễ, phía Công ty ĐY33 mua sắm ô tô và được hưởng 95% doanh thu, phần còn lại là của BV Thanh Nhàn. Đối với một số máy móc thiết bị khám chữa bệnh cũng do Công ty ĐY33 đầu tư được chia theo tỷ lệ 85% và 15%.
Năm 2011, ông Đào Quang Minh sau khi được bổ nhiệm làm Giám đốc BV Thanh Nhàn có chủ trương xem xét lại các hợp đồng liên doanh liên kết do người tiền nhiệm của mình ký kết trước đó. Khi hai bên không đạt được thỏa thuận nên dẫn đến mâu thuẫn. Cho rằng ông Minh cản trở, gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh của mình nên Nguyễn Quang Đạt thuê một nhóm “sát thủ” ở Phú Thọ ra tay. Ngày 1.3.2013, ông Minh dẫn đầu đoàn công tác từ Hà Nội lên Thái Nguyên thì bị các đối tượng phục sẵn tại ngã ba Thạch Lỗi thuộc xã Thanh Xuân, H.Sóc Sơn, Hà Nội rồi dùng dao chém.
Doanh nghiệp được 10, BV chưa được 1
Tìm hiểu của Thanh Niên, từ 2005-2010, BV Thanh Nhàn đã ký kết hợp đồng liên doanh liên kết với nhiều doanh nghiệp bên ngoài thực hiện xã hội hóa y tế. Riêng Công ty ĐY33, ngoài một số dịch vụ khác đã ký kết 3 hợp đồng liên doanh liên kết với BV Thanh Nhàn về máy móc chẩn đoán hình ảnh theo hình thức thuê máy. Với việc xã hội hóa này, toàn bộ thiết bị của ĐY33 lắp đặt khai thác đã tạo thành một đơn nguyên chẩn đoán hình ảnh kỹ thuật cao chiếm diện tích khoảng 300 m2 ở vị trí gần như đẹp nhất trong BV.
|
Theo phản ánh của một số bác sĩ tại BV Thanh Nhàn (đề nghị không nêu tên), khi ký kết hợp đồng trước đây, các lãnh đạo BV không hiểu vì lý do gì đã không tính đến cơ sở vật chất cũng như nguồn bệnh nhân của BV và cả khấu hao tài sản. Các hợp đồng được ký có thời hạn 10 năm, tức là những hợp đồng đến năm 2020 mới hết hạn, sau thời gian này thì toàn bộ máy móc vẫn thuộc về doanh nghiệp. Theo tìm hiểu của Thanh Niên, dù liên doanh liên kết hoành tráng nhưng hiệu quả thu được về cho BV rất khiêm tốn. Năm 2009, dựa trên con số tổng thu các ca bệnh, Công ty ĐY33 được chia hơn 5,5 tỉ đồng còn BV Thanh Nhàn chỉ được hưởng 972 triệu đồng. Sáu tháng đầu năm 2012, ĐY33 được chia hơn 5 tỉ đồng, còn BV Thanh Nhàn được chia 980 triệu đồng. Đáng chú ý, trong khoản được hưởng thì BV Thanh Nhàn còn chưa trừ đi số tiền lương phải trả cho 11 cán bộ nhân viên của BV được huy động sang làm việc tại mô hình liên doanh này.
Ngoài liên kết với Công ty ĐY33, năm 1998, BV Thanh Nhàn còn ký hợp đồng hợp tác khoa học kỹ thuật lọc thận nhân tạo với Công ty thương mại Đại Việt (thời hạn 15 năm), với tỷ lệ ăn chia cũng khập khiễng. Năm 2009, tổng thu của mô hình liên kết này là gần 9 tỉ đồng, nhà đầu tư được chia hơn 8,7 tỉ đồng còn phía BV được 170 triệu đồng. 6 tháng đầu năm 2012, tổng thu mô hình này là 4,9 tỉ, nhà đầu tư được hưởng hơn 4,8 tỉ đồng còn BV chỉ được hưởng... 44,5 triệu đồng!
Người bệnh lãnh đủ
Những bất đồng trong quan điểm và xung đột về lợi ích kinh tế trong xã hội hóa y tế ở BV Thanh Nhàn đã gây ra nhiều hệ lụy xã hội. Đầu tháng 8 mới đây, nhân viên ĐY33 đã căng băng rôn đứng trước điểm khám bệnh của BV Thanh Nhàn để đòi quyền lợi.
Nguyên nhân do sau khi tiến hành đàm phán về tỷ lệ ăn chia không được, từ ngày 1.8, BV Thanh Nhàn đã dừng toàn bộ dịch vụ liên kết với Công ty ĐY33. Phía ĐY33 lại cho rằng, các hợp đồng ký kết giữa hai bên còn có hiệu lực nhiều năm, việc BV Thanh Nhàn đơn phương chấm dứt hợp đồng là vi phạm pháp luật.
Bình quân mỗi ngày BV Thanh Nhàn khám chữa bệnh cho khoảng 800 - 1.000 người bệnh. Tuy nhiên, do chọn hình thức đầu tư xã hội hóa, nên nay khi “đoạn tuyệt” với doanh nghiệp, BV không có máy móc chẩn đoán hình ảnh để phục vụ khám chữa bệnh. Từ ngày 1.8 đến nay, các trường hợp đến cấp cứu tại BV Thanh Nhàn sau khi tiếp nhận, thì được BV đưa lên... xe cấp cứu đi chụp chiếu nơi khác. Chưa hết, một số bệnh nhân mổ hoặc điều trị nội trú tại đây khi có chỉ định chụp chiếu của bác sĩ để theo dõi thì cũng phải tự đi hoặc lên xe cấp cứu đưa sang nơi khác chụp rồi đưa về.
| Từ chối tiếp phóng viên Đáng chú ý, trong quá trình tìm hiểu sự việc này, PV Thanh Niên đã nhiều lần liên lạc để hẹn làm việc với lãnh đạo BV Thanh Nhàn, song bà Chu Thị Dự - Phó giám đốc cho rằng đây là vấn đề “nhạy cảm” nên không thể cung cấp thông tin cho báo chí. Tương tự, ông Đào Quang Minh, Giám đốc cũng nhiều lần cáo bận để từ chối không làm việc với PV. |
===oOo===
3- Góp vốn chia lãi
Việc mở rộng hoạt động dịch vụ theo yêu cầu dưới hình thức “góp vốn - chia lãi” trong các bệnh viện chủ yếu cung cấp dịch vụ cho người có khả năng chi trả, xao nhãng người có thu nhập thấp và bệnh nhân bảo hiểm y tế. Đó là sự thừa nhận của Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Lê Tuấn.
|
| Không để mang danh BV công phục vụ nhóm lợi ích Ông Dương Huy Liệu, Chủ tịch Hội Khoa học kinh tế y tế cho rằng, hệ thống y tế hiện nay đang trong tình trạng lẫn lộn công - tư, dịch vụ y tế công nhưng điều hành lại theo cơ chế thị trường, tự hạch toán. Theo ông Liệu, có rất nhiều BV vin vào chủ trương XHH và tự chủ tài chính, tự do định giá dịch vụ XHH dẫn đến vấn đề tài chính, giá cả chất lượng dịch vụ không được kiểm soát. “Tôi cho rằng cần phải rạch ròi công - tư, tình trạng này không chỉ tạo sự phản cảm phân biệt đối xử với người bệnh, gây thiệt thòi cho người nghèo mà còn dễ xảy ra nguy cơ lợi ích nhóm. Bộ Y tế cần vào cuộc, rà soát, không để mang danh BV công mà phục vụ cho nhóm lợi ích”, ông Liệu nói. |
Có mặt tại khu khám bệnh của Viện Tim mạch, BV Bạch Mai, chúng tôi không khỏi ái ngại khi chứng kiến hàng trăm người gồm cả người bệnh, người nhà mệt mỏi nằm ngồi la liệt trong phòng chờ hoặc khuôn viên để chờ đến lượt khám bệnh.
Ngay tại nơi đặt giấy hẹn trước phòng Doppler tim, không rõ từ bao giờ đã được dán một tờ giấy có nội dung cảnh báo: “Vì lượng rất lớn bệnh nhân từ khắp mọi miền đến khám ngoại trú nên thời gian hẹn siêu âm tim có thể tới 2-3 tháng (trừ trường hợp cấp cứu). Mong các bệnh nhân thông cảm”. Không chỉ người bệnh ngoại trú mà bệnh nhân nội trú trong BV Bạch Mai đến siêu âm tim ở đây cũng phải chờ với thời gian lên tới hàng tháng. Bệnh nhân Nguyễn Hải T., đang điều trị tại Khoa Thần kinh, cho biết sau khi được bác sĩ chẩn đoán nhồi máu não và chỉ định sang đây để siêu âm tim thì nhận được giấy hẹn chiều 3.9 mới được làm siêu âm tim màu. “Nếu chờ đến lúc đó để được siêu âm thì chắc tôi đã xanh cỏ rồi”, ông T. bức xúc.
Trong chiều 12.8, chúng tôi gặp vợ chồng ông Phùng Văn T., đang điều trị ở bệnh viện khác được bác sĩ chỉ định đến đây để làm siêu âm tim trước khi mổ. Sau khi đến khám tư vấn thì ông T. nhận được lịch hẹn sáng ngày... 12.12.2013 đến để siêu âm tim màu. “Tôi cứ tưởng bác sĩ ghi nhầm nhưng khi hỏi lại thì họ nói do bệnh nhân đông quá. Chồng tôi bị nặng thế này, chờ đến lúc đó sao được?”, vợ ông T. buồn rầu cho biết.
Đối nghịch với cảnh mòn mỏi chờ đợi siêu âm ở khu BHYT và ngoại trú thì ở khu vực dịch vụ theo yêu cầu nằm ngay cạnh đấy như một thế giới khác. Phòng ốc rộng rãi thoáng mát, không có cảnh người bệnh nằm ngồi vạ vật chờ đợi. Nhân viên bộ phận tiếp đón tư vấn: nếu siêu âm tim màu theo diện bảo hiểm y tế (BHYT) có mức giá 150.000 đồng/ca, còn nếu dịch vụ theo yêu cầu là 300.000 đồng/ca. Theo BHYT thì phải chờ hàng tháng còn nếu theo dịch vụ thì làm nhanh “thứ bảy này anh đến đăng ký thì có thể được siêu âm ngay trong ngày”, nhân viên này nói.
Bệnh viện tư trá hình
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Lê Tuấn, thực hiện cơ chế tự chủ cho BV công theo Nghị định 43/2006NĐ-CP, hiện đã có gần 100% bệnh viện T.Ư, khoảng 70% bệnh viện tỉnh, huyện thực hiện tự chủ. Việc huy động nguồn lực để đầu tư phát triển y tế công thực hiện dưới hai hình thức chủ yếu: liên doanh liên kết để đầu tư trang thiết bị y tế và phát triển các dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu. “Tất cả các BV lớn đều thành lập khoa khám chữa bệnh theo yêu cầu hoặc khoa khám chữa bệnh chất lượng cao, coi đây là nguồn tăng thu chủ yếu được tập trung đầu tư các máy móc hiện đại, phòng bệnh đầy đủ tiện nghi, chủ yếu để phục vụ cho những người có khả năng chi trả”, ông Tuấn nói.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Tuấn cũng nhìn nhận, chuyển đổi cơ chế tài chính trong quá trình thực hiện chính sách xã hội hóa (XHH) và tự chủ cũng cần phải được xem xét đầy đủ hơn. Trong đó, cần xem xét về hiệu quả sử dụng nguồn lực. Việc đầu tư mua sắm máy móc, trang thiết bị chưa được điều phối đôi khi vượt quá nhu cầu cần thiết, có thể gây lãng phí. Khoảng 20% trang thiết bị ở một số BV đa khoa tỉnh không được sử dụng hết công suất. “Việc mở rộng hoạt động dịch vụ XHH theo yêu cầu theo hình thức góp vốn - chia lãi chủ yếu cung cấp dịch vụ cho người có khả năng chi trả, có thể làm xao nhãng việc cung cấp dịch vụ cho các đối tượng có thu nhập thấp và bệnh nhân BHYT”, ông Tuấn nói.
Một vấn đề rất lớn khác, theo ông Tuấn, đó là việc sử dụng nhà, đất của các BV công để liên doanh, liên kết hoặc để xây dựng các khu “điều trị theo yêu cầu” có thể dẫn đến sự lẫn lộn tài sản công và tư.
GS-TSKH Phạm Mạnh Hùng, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế thì cho rằng, thực hiện tự chủ, XHH y tế, có bệnh viện thực hiện khoán doanh thu cho từng bộ phận làm cho BV công lập trở thành BV tư nhân trá hình. “Xu thế tăng đầu tư từ nguồn XHH dẫn đến nguy cơ chạy theo lợi nhuận, thương mại hóa y tế; bệnh nhân trở thành đối tượng để tăng thu, lạm dụng xét nghiệm, lạm dụng thuốc, lạm dụng kỹ thuật đắt tiền”, ông Hùng nói.
Bày tỏ quan điểm của mình về XHH y tế trong BV công, PGS-TS Nguyễn Tiến Quyết, Giám đốc BV Việt Đức (Hà Nội) nói: “Bản thân tôi cho rằng nếu XHH làm đúng, công minh chính xác, không tập trung quyền lợi cho một nhóm người thì XHH là tuyệt vời nhất. Để làm được điều ấy thì XHH phải thực hiện thật đúng, chính xác, nghiêm túc và dân chủ”.
Thái Sơn - Hoàng Trang
Theo Thanh Niên
VANEWS VIDEO CHANNEL - TV 
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét